Կրոն

Կրոնի դերը քաղաքականության մեջ. հասարակագիտություն

Իրականում կրոնը շատ մեծ դեր ունի քաղաքականության մեջ: Շատ դեպքերում քաղաքականությունը կրոնը այնպես աննկատելի է օգտագործում, որ ոչ ոք չի կարող կռահել: Բայց կան նաև դեպքեր, որ դա արվում է շատ կոպիտ և ակնհայտ: Քաղաքականությունը օգտագործելով մարդկանց հավատը դեպի կրոնը, դեպի Աստված փորձում են խորամանկ քայլերով խաբել և յուրացնել գումար, ունեցվածք կամ չյուրացնել, այլ պարզապես խաբել ինչ-որ այլ շահի համար: Կարող եմ բերել Իսլամական քաղաքականության օրինակը: Շատ երկրներում, որտեղ գերակայում են իսլամիստները քաղաքականությունը շատ լավ և հեշտ ձև է գտել մարդկանց խաբելով հասնել իր ուզածին: Իրենց կրոնը ավանդում է, որ պատերազմի նպատակը ոչ թե կրոնափոխելն է, այլ հնազանդեցնելը, քանի որ հավատքի ընդունումը կամավոր է: Մուհամեդը երկու հիմնական փաստեր է բերում ի օգուտ սրբազան պատերազմի. (գայթակղությունն ավելի վատ է, քան սպանելը Ղուրան 2:187) մահը հանուն պատերազմի հրաշալի չէ նրանով, որ դադարեցնում է երկրային կյանքը, որն առանց այդ էլ անցողիկ է, այլ նրանով որ այն բաց է անում հավերժության դռները: Այսինքն իրենց կրոնը դրդում է իրենց պատերազմի և քաղաքականությունը դա օգտագործելով, մարդկանց կառավարելով կարողանում է գրավել շատ տարածքներ, ունենալ մեծ եկամուտներ և այսպիսով այս ամենը օգուտ բերեց միայն քաղաքականությանը: Սա պարզապես մի օրինակ էր, բայց այդպիսի շատ դեպքեր կան մեր իրականության մեջ: Իրականում սրա լուծումն այն է, որ ինչքան էլ հավատաս կրոնի, հավատաս քո Աստծուն, չտրվես այդ ամենին այնպես, որ նույնիսկ չհասկանաս քեզ ինչպես են խաբում և չկորցնես սթափ մտածելու ունակությունը:

Հասարակագիտություն. Կրոն

Այս դասին մենք միասին խոսել և քննարկել ենք կրոնը: Արդեն դարեր շարունակ կրոն ասվածը մեզ հետ է, որն ինչքան պարզ և հասկանալի է, նույնքան հանելուկային և բարդ է: Իհարկե դեռ կան շատ գաղտնիքներ, որոնք գուցե հետագայում պարզաբանվեն, սակայն այժմ դրանց մասին մտածել, խորանալ, առավել ևս վիճել չարժե կարծում եմ: Գոյություն ունեն երեք շատ տարածված և հիմնական կրոններ՝ քրիստոնեություն, իսլամ, բուդիզմ: Յուրաքանչյուր կրոն ունի իր Աստվածը, իր հավատքները: Օրինակ՝ բուդիզմին հետևող մարդիկ հավատում են, որ գոյություն ունի մի քանի կյանք և, եթե դու ապրես արդար կվերածնվես, որպես մարդ, եթե ոչ՝ ապա, որպես կենդանի: Այսպիսով պարզ է, թե ինչքան տարբեր են կրոնները և ամեն մարդ ինքն է որոշում, որ կրոնին պետք է հետևի, առհասարակ հետևի, թե՝ ոչ, հավատա, թե՝ ոչ: Իսկ առհասարակ ես կարծում եմ, որ ամեն մարդ իր մեջ իր հավատքն ունի և յուրովի է վերաբերում դրան ու առհասարակ չեմ սիրում խոսել ո՛չ կրոնից, ո՛չ հավատքներից, դրա մասին պետք չէ բարձրաձայնել, պետք է ներսում հավատալ, կամ՝ ոչ:

Հայոց-լեզու 30․09․2020

Մարդը կթում է…հավին

Մենք գիտենք, որ կիթ նշանակում է «կթելը» Դրա համար էր Հովհաննես Թումանյանը «Անուշ» պոեմում գրում է.

Ոչխարը բեր կիթ,
Օրը ճաշ դառավ…

Ուրեմն կովկիթ էլ նշանակում է «Կով կթելը» (նաև «կով կթող անձ»)։ Իսկ հավկի՞թ։ Նույն տրամաբանությամբ այս մեկն էլ «պիտի թարգմանենք» «հավ կթելը»։ Բայց չէ՞ որ դա անմտություն է։

Հիրավի, այդ բառն անիմաստ կազմություն կլիներ, եթե լեզվի պատմությունից մեզ հայտնի չլիներ, որ «կիթ» արմատը, նախքան «կթելը» իմաստն արտահայտելը, նշանակել է «առհասարակ (կենդանուց) արդյունք (կաթ, ձու, կարագ) քաղելը»։ Ուրեմն՝ հավկիթ նշանակում է «հավից քաղված արդյունք՝ ձու»։ Ձկնկիթ՝ ձկից քաղված արդյունք՝ խավիար»

Բայց միայն կենդանուց քաղվածը չէր կոչվում այդպես։ Կիթ արմատն ուներ (և ունի) նաև կութ տարբերակը, որն առանձին չի գործածվում և հանդիպում է այգեԿՈՒԹ բառի մեջ, որն, ուրեմն, նշանակում է «այգու արդյունքը՝ պտուղը քաղելը, այգեքաղ»։ Ահա թե ինչու ամերիկահայ գրող Վահե Հայկը կարող է իր «Այգին ու այգեկութը» հուշագրական ակնարկում բանաձևել այսպիսի նախադասություն՝ «Ու կը կթեին այգին, կը քաղեին թուփերուն կաթը»։

Ամերիկահայ մի ուրիշ արձակագիր էլ՝ Համաստեղը, գրում է իր «Վարդան» պատմվածքում. «…Գյուղին մեջ ջաղացքեն զատ ունեին նաև ընդարձակ այգի մը, որ ամեն տարի քսան քթոց խաղող կը կթեին։

Կթել-ը արդեն հասկացանք, իսկ այս քթո՞ց-ն ինչ բան է։

Քթոց-ը բարբառային տարբերակն է կթոց բառի. այսպես կոչվում է այն զամբյուղը, որի մեջ «կթված» այգու բարիքն են լցնում ու տեղափոխում։ Ուստի բոլորովին էլ չզարմանաք, երբ իրար կողքի հանդիպեք այդ երկու բառերին, ինչպես պոլսահայ արձակագիր Հակոբ Մնձուրիի «Հաց ուզելու պես» պատմվածքում. «Խաղողի թուփերուն մեջ Խասը կթոց մը ձեռքը խաղող կը կթեր»։

Բարբառային այդ քթոց ձևում, որը շատ տարածված էր արևելահայերենում, ք-ն ստացվել է հաջորդող թ-ի ազդեցության տակ. «… Օրականը ծախում է լեռնացի բեռնավորներին, որոնք մրջյունի կարավանների նման քթոցները ձիանցը բարձած խռնվում են այգեշատ գյուղում….» (Պերճ Պռոշյան, «Ցեցեր»)։

Առաջադրանքներ

1. Արմատի քանի՞ տարբերակ ունի կթել բայը, որոնք են։

Կթել

կիթ և կութ:

2. Թվիր բառեր, որտեղ այդ արմատներն են։

Կիթ- հավկիթ

կութ- այգեկութ:

3. Քթոց բառում ինչպե՞ս է կ-ն ք դարձել։

4. Բառակազմական վերլուծության ենթարկիր անմտություն, բոլորովին, պատմություն, բարբառային, կթոց բառերը։

Անմտություն – ան(նախածանց)+միտ(արմատ)+ություն(վերջածանց)

Բոլորովին – բոլոր(արմատ)+ովին(վերջածանց)

Պատմություն – պատմ(արմատ)+ություն(վերջածանց)

Բարբառային – բարբառ(արմատ)+ային(վերջածանց)

Կթոց – կթ(արմատ)+ոց(վերջածանց)

5. Տեքստում գտիր թվականները, որոշիր տեսակները։

Մեկ – քանակական

Քսան – քանակական

Երկու – քանակական

6. Տեքստից գտիր դիմավոր բայերը, որոշիր դեմքը, թիվը, եղանակը, ժամանակը, ժամանակային ձևը, կազմությունը և սեռը։

Նշանակում է – սահմանական եղանակ, անկատար ներկա, երրորդ դեմք, եզակի, ներգործական սեռ

Գրում է – սահմանական եղանակ, անկատար ներկա, երրորդ դեմք, եզակի, չեզոք

Նշանակել է – սահմանական եղանակ, վաղակատար ներկա, երրոդ դեմք, եզակի, ներգործական սեռ

Չէր կոչվում – սահմանական եղանակ, անկատար անցյալ, երրորդ դեմք, եզակի, ժխտական, կրավորական սեռ

Կարող է – սահմանական եղանակ, անկատար ներկա, երրորդ դեմք, եզակի, չեզոք

Տարածվել է – սահմանական եղանակ, վաղակատար ներկա, երրոդ դեմք, եզակի, կրավորական սեռ

Ստացվել է – սահմանական եղանակ, վաղակատար ներկա, երրոդ դեմք, եզակի, կրավորական սեռ

Ծախում է – սահմանական եղանակ, անկատար ներկա, երրորդ դեմք, եզակի, ներգործական սեռ

Assignments for 05.10.2020

NEF Workbook.  Reading Solutions for the shy romantic/ b, c, d / orally

NEF  Workbook. Grammar a,b,c,d  slide 4

a) 1. A: Have you ever been to Greece?

B: Yes, a couple of times.

2. Why didn’t you tell me the truth?

3. Where do you usually go on holiday?

4. Haven’t you done the homework?

5. What happened at the meeting yesterday?

6. Who is Jack going out with?

7. How far is it to the station?

8. How many people came to your party?

9. Whose jacket did you borrow for the wedding?

10. Why is James driving your car?

11. Excause me. Can you tell me where the toilets are?

12. How long you have been learning English?

b) 1. I need to leave work an hour early today.

f. What for?

2. I’ve been thinking.

d. What about?

3. Mia’s going to the theathre tonight.

b. Oh, yes? Who whit?

4. My brother got a love letter.

e. Really! Who from?

5. I’m going to New York next week on business.

a. Lucky you. How long for?

6. Your’re too late. They’ve gone.

c. Where to?

c) 1. When did your brother pass his driving test?

2. Who cooks in your family?

3. What happens if I press this button?

4. How long did you spend in Australia last summer?

5. Which do you prefer – tea or coffee?

6. What makes you angry?

7. Who drunk all the fruit juice I left in the fridge?

8. How long does it take to get to Norwich from here?

d) 1. Do you know where Natalie lives?

2. Could you tell me what the time is, please?

3. Do you remember where we parked the car?

4. Do you know there are any tickets left for the concert tonight?

5. Can you tell me what time the concert starts?

6. Can you remember when Sally’s birthday is?