Քիմիա

Փորձ 1

Ջրածնի ստացումը մետաղների և թթուների փոխազդեցությունից

Անհրաժեշտ սարքեր՝ փորձանոթ, ամրակալ, լուցկի, ցինկ, աղաթթու

Նկարագրություն՝ 

Ցինկի կտորները քցեցինք փորձանոթի մեջ և վրան ձագարի միջոցով լցրեցինք աղաթթու: Նկատեցինք ջրածնի անջատումը:

Եզրակացություն՝

Zn+2Hcl=ZnCl+H2

 

Փորձ 2

Ջրածնի ստացումը ալկալիական մետաղների և ջրի փոխազդեցությունից

Անհրաժեշտ սարքեր՝ տարայով ջուր, նատրիում, ֆենոլֆտալեին

Նկարագրություն՝

Նատրիումը հանում ենք նավթի մեջից և չորացնում ֆիլտրի թղթով, լանցետով կտրում ենք, ավելորդը դնում նավթի մեջ և նատիրումը իջեցնում ենք ֆենոֆտալեինով լուծույթի մեջ: Նկատեցինք ջրածնի անջատումը և լուծույթի ներկվելը մորու գույն: Առաջացավ հիմք:

Եզրակացություն՝

2Na+2HOH=2NaOH+H2

 

Փորձ 3

Չեզոքացման ռեակցիա

Անհրաժեշտ սարքեր՝ փորձանոթ, ծագար, ներկված հիմք, աղաթթու

Նկարագրություն՝

Փորձանոթի մեջ լցրեցինք ներկված հիմքը, վրան ծագարի միջոցով ավելացրեցինք աղաթթու, լուծույթը գունազրկվեց:

Եզրակացություն՝

NaOH+HCl=NaCl+H2O

 

Փորձ 4

Ջրածինը, որպես վերականգնիչ. քիմիական հատկությունները

Անհրաժեշտ սարքեր՝ փորձանոթ, ամրակալ, սպիրտայրոց, լուցկի, ցինկ, աղաթթու

Նկարագրություն՝

Մի փորձանոթի մեջ ցինկի և աղաթթվի մեջ ստացանք ջրածին, փակեցինք փորձանոթը խցանով, որի մեջ գազատար խողովակ էր: Խողովակի ծայրը մտցնում ենք մյուս փորձանոթի մեջ, որի մեջ լցրել էինք կուպրում: Փորձանոթը սկսեցինք տաքացնել սպիրտայրոցով և նկատեցինք կարմիր գույնի պղնձի անջատումը և փորձանոթի վրա  ջրի կաթիլները:

Եզրակացություն՝

CuO+H2=H2O+Cu

Փորձ 5

Ջրածնի այրում

Անհրաժեշտ սարքեր՝ փորձանոթ, ամրակալ, լուցկի, ծագար, ցինկ, աղաթթու

Նկարագրություն՝

Փորձանոթի մեջ քցեցինք ցինկի կտորներ, ավելացրեցինք աղաթթու, նկատեցինք ջրածնի անջատումը, փակեցինք փորձանոթը, որպեսզի թեթև գազը չցնդի: Հետո այրեցինք և ջրածինը ձայնով պայթեց: Ջրածնի և թթվածնի խառնուրդը կոչվում է շառաչող գազ:

Եզրակացություն՝

2H2+O2=2H2O

Քիմիա

Թթվածնի անձնագրի կազմումը 

_{Քիմիական նշանը՝ O}

_{Քիմիական բանաձևը` O2}

_{Հարաբերական ատոմային զանգված՝   Ar=16}

_{Հարաբերական մոլեկուլային զանգված` Mr=32}

_{Իզոտոպները՝ 16O,17O,18O}

_{Դիրքը պարբերական համակարգում՝ կարգաթիվ 8, պարբերությունը 2, խումբը 6, գլխավոր}

_{Ատոմի բաղադրությունը և կառուցվածքը՝ (8պրոտոն, 8նեյտրոն) 8էլեկտրոն}

_{Վալենտականությունը, օքսիդացման աստիճանը՝ -2 +2}

_{Հաշվել  մեկ  ատոմի զանգվածը՝ 2,65x,166×10-26}

Թթվածնի տարածվածությունը երկրագնդի վրա.

Թթվածինը Երկրի կեղևի ամենատարածված էլեմենտն է։ Ազատ վիճակում գտնվում է մթնոլորտային օդում, կապված ձևով մտնում է ջրի, միներալների, լեռնային ապարների, և բոլոր այն բույսերի, որոնցից կազմված են բույսական և կենդանական օրգանիզմները։ Երկիր մոլորակի օդային մթնոլորտը կազմված է հիմնականում երկու գազից՝ թթվածնից (O₂) և ազոտից (N₂)։ Օդի բաղադրությունում թթվածնի ծավալային բաժինը 20,93 % է, իսկ զանգվածայինը՝ 23,15 %։ Սակայն թթվածնի հիմնական զանգվածը մեր մոլորակում պարունակվում է տարբեր միացությունների (բարդ նյութերի) բաղադրությունում։ Երկրագնդի ջրապաշարներում թթվածնի զանգվածային բաժինը 85,82 % է, ավազում՝ 53 %, կավերում, լեռնային ապարներում ու հանքերում՝ մոտավորապես 56 %։ Բոլոր կենդանի օրգանիզմներում պարունակվող նյութերի (ճարպ, շաքար, սպիտակուց և այլն) բաղադրությունում առկա հիմնական տարրերից մեկը թթվածինն է։ Օրինակ՝ մարդու օրգանիզմում թթվածնի զանգվածային բաժինը 65 % է (իսկ ըստ ատոմների՝ 26 %)։ Օդում թթվածնի ծախսը հիմնականում պայմանավորված է նյութերի օքսիդացմամբ, այրմամբ, օրգանական նյութերի նեխմամբ ու կենդանի օրգանիզմների շնչառությամբ։ Սակայն ծախսված թթվածինը վերականգնվում է լուսասինթեզի միջոցով, որը հիմնականում կատարվում է բույսերում։ Կանաչ բույսերում արևի լուսային էներգիան խթանում է ածխաթթու գազի (CO₂) և ջրի (H₂O) մոլեկուլների միջև քիմիական փոխազդեցություն, որի հետևանքով ածխաթթու գազի ծավալին հավասար թթվածին է անջատվում։ Այդ գործընթացում նաև մի շարք օրգանական միացություններ են առաջանում։ Թթվածինը բնության մեջ յուրօրինակ շրջապտույտ է կատարում։

Ամենատարածված տարրն է երկրագնդի վրա.

Լաբարատոր աշխատանքներ.

Օդի բաղադրության որոշումը՝

Մոմը վառում ենք: Դնում ենք ջրով լի տարայի մեջ։ Այնուհետև խողովակը մոմի վրա ենք դնում և իջեցնում ջրով լի տարայի մեջ։ Արդյունքում մոմը բարձրանում է վերև, թթվածինը չի հերիքում և մոմը հանգում է: Ջուրը բարձրանում է տարայի 1/5-րդ մասը:

21%  Օ₂
78%  N₂
1% CO₂

Թթվածնի ստացումը՝

Նյութեր՝ կալիումի պերմագանատ, սպիրտայրոց, փայտիկ, ամրակալ, փորձանոթ:

Փորձանոթի մեջ լցնում ենք կալիումի պերմագանատ, փակում ենք և իջեցնում ենք անոթի մեջ։ Փորձանոթը տաքացնում ենք սպիրտայրոցի միջոցով։ Քանի որ թթվածինը ծանր է, այդ պատճառով այն հավաքում ենք բաց անոթում։ Այնուհետև մարխի միջոցով ապացուցում ենք թթվածնի առկայությունը, մախը բոցավառվում է։

Ֆիզիկական հատկություններ՝

• սովորական պայմաններում գազ է
• հոտ չունի
• անգույն է
• համ չունի
• եռում է -1830 °C ջերմաստիճանում
• գոլորշիանում է -2190 °C ջերմաստիճանում
• հեղուկ և պինդ վիճակում երկնագույն է
• հեղուկ վիճակում դեպի մագնիսն է ձգվում
• հեղուկանում է -183 °C ջերմաստիճանում
• պնդանում է -219 °C ջերմաստիճանում

Քիմիական հատկություններ՝

• թթվածնի հետ բոլոր ռեակցիները կոչվում են օքսիդացման
• այն օքսիդացման ռեակցիները, որոնց ժամանակ անջատվում է լույս և ջերմություն կոչվում են այրման ռեակցիաներ
• օքսիդավերականգնման ժամանակ էլեկտրոնները տեղաշարժվում են փոքր էլեկտրաբացասականություն ունեցող տարրից դեպի մեծ էլեկտրաբացասականություն ունեցող տարր

2H₂+O₂=2H₂O

O₂+C=CO₂

O₂+S=SO₂

H₂S+O₂=SO₂+H₂C

 

Լաբարատոր աշխատանքներ. քիմիա

Առաջին փորձ.

Նյութեր՝ կալիումի պերմագանատ, սպիրտայրոց, փայտիկ, ամրակալ, փորձանոթ:

Փորձանոթի մեջ լցնում ենք կալիումի պերմագանատ, փակում ենք և իջեցնում ենք անոթի մեջ։ Փորձանոթը տաքացնում ենք սպիրտայրոցի միջոցով։ Քանի որ թթվածինը ծանր է, այդ պատճառով այն հավաքում ենք բաց անոթում։ Այնուհետև մարխի միջոցով ապացուցում ենք թթվածնի առկայությունը, մախը բոցավառվում է։

 

Երկրորդ փորձ.

Նյութեր՝ ածուխ, սպիրտայրոց, անոթ, աքցան:

Աքցանով վերցնում ենք ածուխը, տաքացնում ենք և իջեցնում թթվածնով հավաքված անոթի մեջ։ Ածուխը բոցավառվում է։

 

Երրորդ փորձ. թթվածնի ստացումը ջրածնի պերօքսիդից.

Նյութեր՝ անոթ, կատալիզատոր՝ մանգան (Mn), ջրածնի պերօքսիդ, սպիրտայրոց:

Տարրայի մեջ լցնում ենք կատալիզատորը, վրան լցնում ենք ջրածնի պերօքսիդ և բուռն սկսում է անջատվել թթվածինը, որը ստուգում ենք մարխի միջոցով։

 

Չորրորդ փորձ.

Նյութեր՝ մոմ, անոթ, ջուր:

Մոմ վառում ենք և դնում ջրով լի տարայի մեջ: Մոմը հանգում է, քանի որ թթվածինը պակասում է: 

Քիմիական կապերի տեսակները

Քննարկվող հարցեր՝

1. Որն է կովալենտային կապը և նրա տեսակները`ոչբևեռային և բևեռային
2. Իոնային կապ
3. Մետաղական կապ
4. Ջրածնական կապ                                                                                                

Գործնական  աշխատանք.՝Տարբեր   քիմիական  կապերով  մոլեկուլների  և բյուրեղացանցերի  մոդելների  հավաքում  և  քիմիական  միացությունների  բանաձևերի  կազմում   ըստ ատոմների վալենտականության:

1.Ներքոբերյալ   նյութերում  որոշեք  քիմիական  կապերի  տեսակները, լրացրեք  աղյուսակ1,նյութերը  դասակարգեք  պարզ  և  բարդերի ,անվանեք  և  լրացրեք  աղյուսակ 2.:

H₂-ոչ բևեռային կովալենտային կապ, HCl-բևեռային կովալենտային կապ, O₂-ոչ բևեռային կովալենտային, H₂O-բևեռային կովալենտային կապ, N₂-ոչ բևեռային կովալենտային կապ, NH₃-բևեռային կովալենտային կապ, CH_4-բևեռային կովալենտային կապ,P₄-ոչ բևեռային կովալենտային  կապ, S₈-ոչ բևեռային, NaCl-բևեռային կապ, Fe-մետաղական կապ

Աղյուսակ1.

Ոչբևեռային  կովալենտ  կապ	Բևեռային  կովալենտ  կապ	Իոնային  կապ	Մետաղական  կապ
H2	HCl	LiF	AlMg
O2	H2O	LiBr	NaLi
Cl2	HF	FeP	KFe
N2	C2O	CoN	NaTi
S2	PCl	TiO	BeFe
Br2	FN	CNa	CoLi
He2	ON	AlH	NiCa
Ne2	ICl	SZn	KLi

Աղյուսակ2.

Պարզ  նյութեր	Բարդ  նյութեր
H2	HCl
O2	PCl
N2	H2O
Cl2	LiF
F	AlMg
He	LiBr
Ne	NiCa

 

 

 

 

2.Հավաքեք  բոլոր  նյութերի  մոլեկուլների  մոդելները:
 Տնային՝гñó»ñ ÇÝùݳëïáõ·Ù³Ý ѳٳñ.                                                                   
1. гÏÇñ× µÝáõó·ñ»°ù µևé³ÛÇÝ Ïáí³É»Ýï³ÛÇÝ Ï³åÝ áõ áã µևé³ÛÇÝ Ïáí³É»Ýï³ÛÇÝ Ï³åÁ:                                                                                      
2. ¶Í³å³ïÏ»ñÝ»ñáí Ý»ñϳ۳óñ»°ù áõ å³ñ½³µ³Ý»°ù ýïáñ³çñ³ÍÝÇ (HF) ÙáÉ»ÏáõÉÇ ³é³ç³óáõÙÁ:                                                                                   
 3. êïáñև Ý»ñϳ۳óí³ÍÝ»ñÇó ÁÝïñ»°ù ³ÛÝ ÙdzóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñáÝóáõÙ Ïáí³É»Ýï³ÛÇÝ Ï³å ¿ ³éϳ. NaF, Cl_2, KBr, HBr, H₂, MgCl₂, F₂                         
4. ä³ïÏ»ñ»°ù ϳå»ñÁ Ñ»ï¨Û³É ÙdzóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙáÉ»ÏáõÉÝ»ñáõÙ. HJ Br₂ NH₃ N₂ SO₂                                                                                               
 5. Ð³ÏÇñ× µÝáõó·ñ»°ù ÇáݳÛÇÝ Ï³åÁ:                                                          
 6. êïáñև Ý»ñϳ۳óí³ÍÝ»ñÇó ÁÝïñ»°ù ³ÛÝ ÙdzóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñáÝóáõÙ ÇáݳÛÇÝ Ï³å ¿ ³éϳ. HF, LiCl, J₂, Fe, CO, KF, NO₂                                         
7. ä³ïÏ»ñ»°ù ïñí³Í ÇáÝÝ»ñÇ ¿É»ÏïñáݳÛÇÝ ß»ñï»ñÝ áõ ³Û¹ ÇáÝÝ»ñÇó ³Ù»Ý Ù»ÏÇ ¹»åùáõÙ ³Ýí³Ý»°ù ³ïáÙáõÙ ¿É»ÏïñáÝÝ»ñÇ ÝáõÛÝ µ³ßËٳٵ ѳٳå³ï³ëË³Ý ÇÝ»ñï ·³½Á. K+, F−, Be2+, P3−                                            
8. ¶ñ»°ù ³ÛÝ ÇáݳÛÇÝ ÙdzóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ùÇÙÇ³Ï³Ý µ³Ý³ÓևñÁ, áñáÝù ϳ½Ùí³Í »Ý ÇáÝÝ»ñÇ Ñ»ïևÛ³É ½áõÛ·»ñÇó. ³) Mg2+ և F− µ) Al3+ և S2− ·) Cu2+ և (NO3) − ¹) Fe3+ և (SO4) 2−                                                                                

Տարրերի Թվայնացումը

Տարրերի թթվայնացումը՝

Կալիում (K)՝

K⁺¹Cl^-1 – մնում է անփոփոխ

K⁺¹NO^-1 – մնում է անփոփոխ

K⁺¹SO^-2 – K²SO¹

K⁺¹PO^-3 – K³PO¹

K⁺¹CO^-2 – K²CO¹

Կալցիում (Ca)՝

Ca⁺²Cl^-1 – Ca¹Cl²

Ca⁺²NO^-1 – Ca¹NO²

Ca⁺²SO^-2 – մնում է անփոփոխ

Ca⁺²PO^-3 – Ca³PO²

Ca⁺²CO^-2 – մնում է անփոփոխ

Ֆերում (Fe)՝

Fe⁺²Cl^-1 – Fe¹Cl²

Fe⁺²NO^-1 – Fe¹NO²

Fe⁺²SO^-2 – մնում է անփոփոխ

Fe⁺²PO^-3 – Fe³PO²

Fe⁺²CO^-2 – մնում է անփոփոխ

ԹԹՈՒՆԵՐ ԵՎ ԱՂԵՐ

Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են ջրածնի (H¹) մեկ կամ ավել ատոմներից և թթվային մնացորդներից։

Ջրածնի օրիանկներ՝ (HCl) – Աղաթթու

(HNO₃) – Ազոտաթթու

(H₂SO₄) – Ծծմբաթթու

(H₃PO₄) – Ֆոսֆորաթթու

(H₂CO₃) – Ածխաթթու

Թթվային մնացորդներ օրիանկներ՝ (HCl) – Աղաթթու – Ֆլորիդ

(HNO₃) – Ազոտաթթու – Նիտրադ

(H₂SO₄) – Ծծմբաթթու – Սուլֆատ

(H₃PO₄) – Ֆոսֆորաթթու – Ֆոսֆաթ

(H₂CO₃) – Ածխաթթու – Կարբոնատ

Աղեր են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և թթվակյին մնացորդներից։

Նյութ և տեսակները

Նյութը տարածության մեջ որոշակի ծավալ զբաղեցնող մասնիկների համախումբ է խիստ որոշակի հատկություններով,կառուցվածքով,զանգվածով օժտված:Նյութերը բաժանվում են`պարզ և բարդի:

Պարզ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են մեկ տարրի ատոմներից:

Բարդ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են երկու կամ ավելի տարրի ատոմներից:

Տարրը որոշակի ատոմների տեսակ է:

Պարզ նյութերը բաժանվում են մետաղների և ոչ մետաղների:

Մետաղները, բացի սնդիկից պինդ են,պլաստիկ են,ունեն մետաղցական փայլ,ունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,արըաքին շերտում ունեն չորսից քիչ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար կորցնում են էլեկտրոնները առաջացնելով դրական իոններ:

Ոչ մետաղները, եթե պինդ են փխրուն են,մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են,չունեն փայլ,չունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,չունեն մետաղական փայլ,վերջին շերտում ունեն չորսից ծատ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար ընդունուն են էլեկտրոններ առաջացնելով բացասական իոններ:

Բարդ նյութերը բաժանվում են`օքսիդների,թթոիների,հիմքերի և աղերի:

Օքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից,որոնցից մեկը թթվածինն է:

Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Աղեր են կաչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազվված են մետաղի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կաղմված են մետաղի ատոմներից և հիդրօսո խմբերից:

Թթուները`

HCl-աղաթթու-քլորիդ

HNO_{3-ազատակսն թթու,նիտրատ}

H₂SO_{4-ծծմբական թթու,սուլֆատ}

H₂CO_{3-ածխաթթու,կարբոնատ}

H₂SO_{3-սիլիկաթթու,սիլիկատ}

H₃PO_{4-ֆոսֆորական թթու,ֆոսֆատ}

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

1. Առանձնացնել տրված նյութերը՝ Fe,SO₂, HCl, NaCl, BaO, P, Ba(OH)_2, Al, H₂CO₃, Al₂O₃, Al(OH)₃, H₂SO₄, Fe₂O₃, HNO₃, KNO₃, CaCO₃, CaO, S, Cl₂, MgO, Mg(NO3)₂ աղյուսակում և անվանում`

Օքսիդ	Թթու	Հիմք	Աղ	Տարր
BaO	NaCl	Ba(OH)2	H2CO3	P
Al2O3	Mg(NO)3	Al(OH)3	CaCO3	Al
Fe2O3				S
HNO3				Cl2
KNO3
CaO
MgO

2. Կազմել հետևյալ աղերի բանաձևերը`

Կալիումի կարբոնատ – KCO₃

Մագնեզիումի ֆոսֆատ – MgPO₄

Ալյումինի սուլֆատ – AlSO₄

Բարիումի սիլիկատ – BaSO₃

Երկաթի (II) ֆոսֆատ – FePO₄

Երկաթի (III) սուլֆատ – FeSO₄

Ցինկի քլորիդ – ZnCl

Կալցիումի ֆոսֆատ – CaPO₄

Մագնեզիումի նիտրատ – MgNO₃

3. Լրացրեք բաց թողնված բառերը`

Օքսիներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են երկուտարրի ատոմներից, որոնցից մեկն է թթվածինը, որտեղ նրա օքսիդացման աստիճանն` -2:

Թթուները այն բարդ նյութերն են,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդներից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և հիդրօսո խմբերից:

4. Որոշեք օքսիդացման աստիճանը հետևյալ օքսիդներում և անվանել`

N₂O – N₂O₂

MgO – Mg₂O₁

Fe₂O₃ –Fe₆O₄

MnO₂ – Mn₂O₁

Cl₂O₇ – Cl₇O₂

P₂O₃ – P₃O₁

SO₃ – S₆O₂

SO₂ – S₄O₂

K₂O – K₂O₂

FeO – S₂O₁

17 Ноя 2018hhakobyannОставьте комментарий

Նյութը տարածության մեջ որոշակի ծավալ զբաղեցնող մասնիկների համախումբ է խիստ որոշակի հատկություններով,կառուցվածքով,զանգվածով օժտված:Նյութերը բաժանվում են`պարզ և բարդի:

Պարզ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են մեկ տարրի ատոմներից:

Բարդ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են երկու կամ ավելի տարրի ատոմներից:

Տարրը որոշակի ատոմների տեսակ է:

Պարզ նյութերը բաժանվում են մետաղների և ոչ մետաղների:

Մետաղները, բացի սնդիկից պինդ են,պլաստիկ են,ունեն մետաղցական փայլ,ունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,արըաքին շերտում ունեն չորսից քիչ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար կորցնում են էլեկտրոնները առաջացնելով դրական իոններ:

Ոչ մետաղները, եթե պինդ են փխրուն են,մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են,չունեն փայլ,չունեն ջերմա- և էլեկտրահաղորդականություն,չունեն մետաղական փայլ,վերջին շերտում ունեն չորսից ծատ էլեկտրոններ,շերտը ավարտելու համար ընդունուն են էլեկտրոններ առաջացնելով բացասական իոններ:

Բարդ նյութերը բաժանվում են`օքսիդների,թթոիների,հիմքերի և աղերի:

Օքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից,որոնցից մեկը թթվածինն է:

Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Աղեր են կաչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կազվված են մետաղի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը,որոնք կաղմված են մետաղի ատոմներից և հիդրօսո խմբերից:

Թթուները`

HCl-աղաթթու-քլորիդ

HNO_{3-ազատակսն թթու,նիտրատ}

H₂SO_{4-ծծմբական թթու,սուլֆատ}

H₂CO_{3-ածխաթթու,կարբոնատ}

H₂SO_{3-սիլիկաթթու,սիլիկատ}

H₃PO_{4-ֆոսֆորական թթու,ֆոսֆատ}

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

1. Առանձնացնել տրված նյութերը՝ Fe,SO₂, HCl, NaCl, BaO, P, Ba(OH)_2, Al, H₂CO₃, Al₂O₃, Al(OH)₃, H₂SO₄, Fe₂O₃, HNO₃, KNO₃, CaCO₃, CaO, S, Cl₂, MgO, Mg(NO3)₂ աղյուսակում և անվանում`

Օքսիդ	Թթու	Հիմք	Աղ	Տարր
BaO	NaCl	Ba(OH)2	H2CO3	P
Al2O3	Mg(NO)3	Al(OH)3	CaCO3	Al
Fe2O3				S
HNO3				Cl2
KNO3
CaO
MgO

2. Կազմել հետևյալ աղերի բանաձևերը`

Կալիումի կարբոնատ – KCO₃

Մագնեզիումի ֆոսֆատ – MgPO₄

Ալյումինի սուլֆատ – AlSO₄

Բարիումի սիլիկատ – BaSO₃

Երկաթի (II) ֆոսֆատ – FePO₄

Երկաթի (III) սուլֆատ – FeSO₄

Ցինկի քլորիդ – ZnCl

Կալցիումի ֆոսֆատ – CaPO₄

Մագնեզիումի նիտրատ – MgNO₃

3. Լրացրեք բաց թողնված բառերը`

Օքսիներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են երկուտարրի ատոմներից, որոնցից մեկն է թթվածինը, որտեղ նրա օքսիդացման աստիճանն` -2:

Թթուները այն բարդ նյութերն են,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդներից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և հիդրօսո խմբերից:

4. Որոշեք օքսիդացման աստիճանը հետևյալ օքսիդներում և անվանել`

N₂O – N₂O₂

MgO – Mg₂O₁

Fe₂O₃ –Fe₆O₄

MnO₂ – Mn₂O₁

Cl₂O₇ – Cl₇O₂

P₂O₃ – P₃O₁

SO₃ – S₆O₂

SO₂ – S₄O₂

K₂O – K₂O₂

FeO – S₂O₁

Ռիակցիաներ

Միացման Ռեակցիա

Միացման են կոչվում այն ռեակցիաները, ոիոնց ժամանակ երկու կամ ավելի նյութերից ստացվում է մեկ վարդ նյութ։

2 Mg⁰ + O₂⁰ → 2 Mg^IIO^-II

4 Al⁰ + 3 O₂⁰ → 2 Al₂^IIIO₃^-II

Քայքայման Ռեակցիա

Քայքայման են կոչվում են այն ռեակցիաները, որոնց ժամանակ մեկ բարդ նյութից ստցվում են մի քանի նյութեր։

---

Տեղակալմամ Ռեակցիա

Տեղակալման են կոչվում այն ռեակցիաները, որոնք կատարվում են պարզ և բարդ նյութերի միջև, որտեղ պարզ նյոթի տարրի աոմները տեղակալում են բարդ նյութի տարրի ատոմներից որևէ մեկին։

---

Փոխանակման Ռեակցիա

Փոխանակման են կոչվում այն ռեակցիաները, որոնք կատարվում են երկու բարդ նյութերի միջև, որտեղ նրանք փոխանակվում են իրենց բաղադրիչ մասերով։

Չեզոքացման ռեակցիան դա փոխանակման ռեակցիայի տեսակ է։ Չեզոքացման են կոչվում այն ռեակցիաները, որոնք կատարվում են հիմքերի և թթուների միջև, որի արդյունքում ստացվում են աղ և չեզոք նյութ՝ ջուր։

Թեմա․ Քիմիակն ռեակցիաներ

Քիմիական բանաձևը դա նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է, նշանների և ինդեքսների միջոցով:

Առաջին օրենք՝ Նյութի բաղադրության պահպանման օրենքը:

Անկաղ նյութի գտնվելու վայրից և ստացման եղանակներից նյութերը ունեն հաստատուն բաղադրություն:

Քիմիական հավասարումը դա քիմիական ռեակցիայի պայմանական գրառումն է բանաձևերի և գործակիցների միջոցով:

Երկրորդ օրենք՝

Ելանյութերի ընդհանուր զանգվածը միշտ հավասար է ստացված նյութերի զանգվածին:

Միացման են կոչվում այն ռեակցիաները. որոնց ժամանակ երկու կամ ավելի նյութերից ստացվում է մեկ բարդ նյութ: Միացման ռեակցիա է մագնեզիումի այրումը:

Mg+O2=MgO

Քայքայման են կոչվում այն ռեակցիաները, որոնց ժամանակ մեկ բարդ նյութից ստացվում են մի քանի նյութեր։

Քիմիա. տնային աշխատանք

Անօրգանական նյութերի դասակարգումը

Նյութը տարածության մեջ որոշակի ծավալ զբաղեցնող մասնիկների համախումբ է խիստ որոշակի հատկություններով, կառուցվածքով, զանգվածով օժտված: Նյութերը բաժանվում են` պարզի և բարդի:

Պարզ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են մեկ տարրի ատոմներից:

Բարդ են կոչվում այն նյութերը,որոնք կազմված են երկու կամ ավելի տարրի ատոմներից:

Տարրը որոշակի ատոմների տեսակ է:

Պարզ նյութերը բաժանվում են մետաղների և ոչ մետաղների:

Մետաղները, բացի սնդիկից պինդ են, պլաստիկ են, ունեն մետաղական փայլ, ունեն ջերմա և էլեկտրահաղորդականություն, արտաքին շերտում ունեն չորսից քիչ էլեկտրոններ, շերտը ավարտելու համար կորցնում են էլեկտրոնները առաջացնելով դրական իոններ:

Ոչ մետաղները, եթե պինդ են փխրուն են, մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են, չունեն փայլ, չունեն ջերմա և էլեկտրահաղորդականություն, չունեն մետաղական փայլ, վերջին շերտում ունեն չորսից շատ էլեկտրոններ, շերտը ավարտելու համար ընդունունում են էլեկտրոններ առաջացնելով բացասական իոններ:

Բարդ նյութերը բաժանվում են`օքսիդների, թթուների, հիմքերի և աղերի:

Օքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից, որոնցից մեկը թթվածինն է:

Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Աղեր են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և հիդրօսո խմբերից:

Թթուները`

HCl-աղաթթու-քլորիդ

HNO_{3-ազատակսն թթու,նիտրատ}

H₂SO_{4-ծծմբական թթու,սուլֆատ}

H₂CO_{3-ածխաթթու,կարբոնատ}

H₂SiO_{3-սիլիկաթթու,սիլիկատ}

H₃PO_{4-ֆոսֆորական թթու,ֆոսֆատ}

 

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

1.Առանձնացնել տրված նյութերը`Fe,SO<sub>2</sub>,HCl,NaCl,BaO,P,Ba(OH)<sub>2,</sub>Al,H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>,Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub>,Al(OH)<sub>3</sub>,H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>,Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>,HNO<sub>3</sub>,KNO<sub>3</sub>,CaCO<sub>3</sub>,CaO,S,Cl<sub>2</sub>,MgO,Mg(NO3)<sub>2</sub>   աղյուսակում և անվանում`

Մետաղներ	Ոչ մետաղներ	Օքսիդ	Թթու	Հիմք	Աղ
Fe	P	SO2	HCl	Ba(OH)2	NaCl
Al	S	BaO	H2CO3		CaCO3
		Al2O3	H2SO4		Cl2
		Fe2O3	HNO3		Mg(NO3)2
		KNO3
		CaO
		MgO

 

2.Կազմել հետևյալ աղերի բանաձևերը`

Կալիումի կարբոնատ

KCO₃

Մագնեզիումի ֆոսֆատ

MgPo₄

Ալյումինի սուլֆատ

Al₂So₄

Ցինկի քլորիդ

ZnCl

Կալցիումի ֆոսֆատ

KPo₄

Մագնեզիումի նիտրատ

MgNo₃

 

3.Լրացրեք բաց թողնված բառերը

Օքսիներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են երկուտարրի ատոմներից, որոնցից մեկը թթվածինն է:

Թթուները այն բարդ նյութերն են, որոնք կազմված են երկու ատոմներից և ջրածնից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի և թթվային մնացորդների խմբերից: